hazirqi künde kompitér yumshaq détalliri tür we san jehettin nahayti téz sürette köpiywatidu, bolopmu oxshash türdiki yumshaq détallarning köpiyishi bizge nahayti keng tallash mumkinchilikini biridu. tebiki tallighanda yumshaq détalning iqtidarigha, hejimige, komputiringizgha mas kilish-kelmesliki bekirek köngül bölisiz. bu yerde üzem yaqturghan bir qisim détallarni köpchilikke tonushturmaqchimen, beziliri köpchilikke tonush boloshimu mumkin, aranglarda tiximu yaxshi détallarni bilidighanlar boloshimu mumkin, qandaqla bolsun mushu yerde tejirbilirimizni bir ortaqlashsaq deymen.
bu téma ikki qisim, aldinqi qismi adettiki détallar, kiyinki qismi penni tetqiqatqa ishlitilidighan détallar.
1. adettiki détallar
muzika, film qoyghuch détalliri
(1)
mplayer
qachilash hajetsiz, qachilaydighan nusxisimu hem bar, linuks hem windows nusxiliri bar.
VLC player
men eng yaqturdighan détal, qayammaydigan höjjiti yoq disemmu bolidu. köpchilik biliduki bezi ün-sin hüjjetlirini real-player yaki windows media player qoyalmaydu, divx höjjitini real player de qoyush üchün divx ni qachlishingizgha toghra kilidu, VLC de hajetsiz.bu détalni üchla xil sistimida ishliteleysiz, yeni windows, linuks we mekintosh(mek ow es ten).
intérnet körgüch
K-Meleon
qachilash hajetsiz, körüsh süriti nahayti tiz, adette Intérnet explorer(IE) we Firfox dinmu tiz. CPU gha bolghan telipmu nahayti töwen, komputéringizgha bekla yengil toxtaydu, alahide tewsiye qilimen.buning linuks nusxisi yoq.
Opera
chirayliq ishlengen, imap élxet adrisini qoshup ishletkili bolidu, ishlitish bek qolayliq. bixeter,kross platform (hemme sistimida ishleydu), süret jehette eng tiz. CPU ishlitilishi sel yuquri.
Firfox
gérmanyediki universtitilarda asasen mushu ishlitilidu, nahayti bixeter, körinish nusxa türi tolimu köp, bek chirayliq ishlengen. iqtidari köp, kross platform.tizlik jehette operadin kiyin turidu, CPU ishlitishi yuquri.
(3)mungdashqu
pidgin
alahidliki: yahoo mesinjir, msn mesinjir we qq ni öz ichige alghan 15 xil protokulni qollaydu, yeni birla détal arqiliq yuqarqi 15 xil protokoldiki dostliringiz bilen bimalal paranglishalaysiz, ilansiz, bishingizni aghritidighan viruslardin xaly, kross platform. yitersizliki, awazliq yaki ikranliq paranglashqili bolmaydu.
(4) ishxana höjjetlirini bir terep qilish
open office
bu türdiki eng keng ishlitiliwatqan heqisiz détallardin biri. adette windows office bilen köp perqi yoq. yazghan höjjetni pdf ke, windows office höjjitige aylanduralaydu, hem windows office höjjetlirini bir terep qilalaydu. ajizliq yiri, bek chong höjjetke, mesilen 50 bettin oshuq ppt ishligende bek asta bolop qilishi mumkin.
Latex
men eng yaxshi köridighan détal, heqsiz,likin ishlitish taza qolaysiz emes, yeni köp üginishingizge toghra kilidu. artuqchiliqi sizge nahaytimu zor erkinlik biridu, windows offic ni ishlitip toyup ketkenler buni ishletse hemmidin mas kilidu:-) bu bolopmu kitab yizish , dokturluq, magistirliq we ilmi maqale yizish largha bekla mas kilidu. bu terepte dokturluq maqalisi yazidighanlar asasen mushu détalni ishlitidu, bilsem tiyi uyghurche nusxisi yoq. bu détalning windows nusxisining ismi miktex, eng yaxshi editor texniccenter, linkus editor: kile
(5)bashqilar
7zip
höjjet bir terep qilghuch, mutleq köp sandiki bisilghan höjjetlerni (rar, zip ....) yisheleydu, bisish() süriti hem bisish derijisi hemmidin yuquri.
ImageMagick
resim höjjet türini aylandurush détali, mesilen png, jpeg, tiff qa oxshash resim höjjetlirini bashqa tiplargha özgertelydu, bolopmu eps höjjitige bek yaxshi özgerteleydu( eps, yeni, wiktor resim höjjiti, toghra terjime qildimmu bilmidim, bu xil resim höjjitining hejimi zor bolidu, yaxshi yiri her qanche chongaytsimu süpitini yoqatmaydu, ilimi maqale, poster ishligende bek yaxshi bolidu).
Stardict
kros platform, menche eng yaxshi komputér tél lughiti, heqsiz, özingizning tallishigha asasen her xil tillarni talliyalaysiz, tallash dairingiz bekla keng, uyghur tili qismimu bar.
python
téli nahayti ixcham programma tüzüsh téli, ishlitish bek qolayliq. kros platform.
infrarecorder
heqsiz dvd, cd yizish höjjiti, manga bekla yaridi bu.windows nusxisila bar.
gimp
kros platform, heqsiz. iqtidari photoshop qa oxshash. resim bir terep qilish détali.
Avira
windows virusqa qarshi turush détali, heqsiz hem heqliq nusxilir bar. bu yerde oqughuchlarning hemmisi mushini ishlitidu. likin wetende bu détal tut ilemdu bilmidim, men ishletkili 3 yil bolay didi, ishqilip chataq chiqmidi.
winscp
windows sistimida ishlitilidighan, windows kompyutér bilen linuks kompyutérda uchur almashturidighan qural. qachilash hajetsiz nusxisi bar.
putty bilen cygwin
bu ikki höjjetni windows kompyutérigha qachilap muwapiq tengshesh arqliq linkus mulazimettér yaki linuks kompyutéridiki détllarni öz kompyutéringizda ijra qilalaysiz. mesilen bizning mekteptiki mulazimettér de matlab, ANCYC, mathematika gha oxshash bek qimmet détallar qachilanghan, yuqarqi usul boyiche u détallarni öz yatiqimda ishliteleymen.
blender
heqsiz, kros platform. 3-D liq süret film ishlesh détali. adette 3D détalliri bekla qimmet bolidu, iqtidar boyiche qarighanda bu tamamen es qatidighan qural.
Jabref
kros platform,qachilash hajetsiz, java da yizilghan détal. ilimi maqale yazghanda paydilinish matéryallirini bir terep qilishqa nahayti zor qolayliq ilip kilidighan détal, latex bilen birleshtürüp ishletkili bolidu. siz peqet ilimi maqale chüshürüsh bitidiki "download citation" bölikidin "endnote " yaki "bibtex" digen höjjetni maqale bilen qoshup chüshürüp jabref qa ekirip qoysingizla ish tamam. axirida saqlighan *.bib höjjitini latex de yizilghan maqale munderijingizge qoyup latexni munasip tengshisingizla paydilinish matéryal tizimlikini aptomaték numur qoyup tüzüp chiqidu.
K-meleon ni uyghurche tengshesh:
aldi bilen sistimingizda uyghurche font (xet nusxisi) boloshi kirek. men kompyutirimdiki jaygha bir nechche uyghurche xet nusxixi qoyup qoydum. Andin K-meleon ni ichip URL yazidighan jaygha autoconfig yizip kirsingiz bir bet ichilidu, ichilishtin burun agahlandurush birishi mumkin, ichip kiriwiring. andin ichilghan betni peske sürüp font digen qurni tipip, chashqinekni shu qurgha toghurlap ong terepni bassingiz tallashlar chiqidu, shuning ichidin Modify digenni chikip ichilghan köznektiki esli xetni üchürwitip ornigha özingiz yaqturghan Uyghurche nusxining ismini kirgüzsingizla boldi. aptorningkide bu UKIJ Tuz Tom. yeni bu yerge kirgüzgen xet nusxingiz sistimingzda choqum boloshi kirek. bashqa uyghurche tor betlerge bundaq qilish ketmeydu, Kemeleon özila tonuydu.
yene bir usul: yishilgen kemeleon höjjetlirining ichidiki "greprefs" ni tallap shuning ichidiki "all" höjjitini tehrirligüchte ichip, töwendiki qurni tiping:
"pref("font.default.x-western", "serif");", bu qur xilila astida. mushu qurdiki "serf" ni öziniz xalighan xet nusxisining ismighila özgertsingiz bolidu, mesilen"pref("font.default.x-western", "UKIJ Tuz Tom");".
tiximu iniq bolsun üchün töwende munaswetlik qedemlerning resimlerni chiqirip qoydum, paydilanghaysiz.
qachilanghan bir qisim uyghurche fontlar
Kemeleon diki font uzgertish adrisi we orni
windows xp sistima, ingilizche nusxisi, izdinish tor bitining korinish haliti:
diyarim tor bikitining korinish haliti,